Czym jest matura z języka polskiego?

Matura jest egzaminem, który pełni 3 podstawowe funkcje: ​​po pierwsze potwierdza, że absolwent osiągnął wymagany prawem poziom wiedzy i umiejętności w określonych przedmiotach. Dodatkowo, absolwent szkoły średniej musi zdać egzamin pisemny na poziomie rozszerzonym z jednego wybranego przedmiotu, a w przypadku języków obcych nowożytnych, może to być na poziomie rozszerzonym lub dwujęzycznym. Po drugie, określa także ogólny poziom wykształcenia absolwentów w zakresie przedmiotów, z których przystąpili do egzaminów. Daje to wyobrażenie o ich osiągnięciach w poszczególnych dziedzinach. Po trzecie zastępuje egzamin wstępny do szkół wyższych, które wykorzystują wyniki egzaminu maturalnego jako kryterium rekrutacji, zwłaszcza jeśli chodzi o poziom rozszerzony. Ważne jest, że egzamin maturalny nie jest obowiązkowy, więc każdy absolwent ma swobodę w wyborze, czy przystąpić do niego czy nie. CKE opublikowało podstawy prawne egzaminu, z którymi można się zapoznać. 

Co obejmuje egzamin maturalny?

Arkusz maturalny obejmuje zadania, które sprawdzają, czy absolwent osiągnął wymagany poziom wiedzy i umiejętności w danym przedmiocie, uwzględniając specyfikę poziomu egzaminacyjnego.

Egzamin maturalny ocenia, na jakim poziomie absolwent spełnia kryteria określone w wymaganiach egzaminacyjnych dla danego przedmiotu. Te kryteria zostały opracowane na podstawie wytycznych zawartych w podstawie programowej ogólnego kształcenia w danym przedmiocie i są dostosowane do różnych poziomów egzaminu:

• Dla zakresu podstawowego – w przypadku egzaminu maturalnego na poziomie podstawowym.
• Dla zakresu podstawowego i rozszerzonego – w przypadku egzaminu maturalnego na poziomie rozszerzonym.
• Dla oddziałów dwujęzycznych – na poziomie dwujęzycznym (dotyczy wyłącznie egzaminu maturalnego z języków obcych nowożytnych).

Informacje te zawarte są w Informatorze dostępnym na stronie CKE. 

Jak wygląda arkusz maturalny?

Arkusz składa się z 3 części umieszczonych na 2 oddzielnych arkuszach. Część 1: Język polski w użyciu (czytanie ze zrozumieniem, argumentowanie, znajomość zasad i posługiwanie się poprawną polszczyzną, notatka syntetyzująca) – 10 pkt (ok. 5–7 zadań – głównie otwartych – opartych na dwóch tekstach). Część 2: Test historycznoliteracki (znajomość problematyki lektur obowiązkowych) – 15 pkt (ok. 6–15 zadań –głównie otwartych, w większości opartych na zawartych w arkuszu krótkich tekstach). Część 3: Wypracowanie – 35 pkt. Na pierwszych stronach znajduje się także lista lektur, do których MUSIMY odwołać się podczas pisania wypracowania (które musi mieć minimum 300 wyrazów). 

Na pierwszej stronie umieszczona jest sekcja przeznaczona na naklejkę z informacjami personalnymi, takie jak kod i numer PESEL ucznia. Ponadto, znajdują się tam informacje dotyczące samego egzaminu, takie jak rodzaj egzaminu maturalnego, jego poziom trudności, data przeprowadzenia, czas przeznaczony na rozwiązanie arkusza, oraz maksymalna liczba punktów, jaką uczestnik może zdobyć. 

Każdy arkusz egzaminacyjny ma również przestrzeń do robienia notatek i szkiców, nazywaną “brudnopisem”, gdzie uczestnik może zapisywać swoje myśli, rozwiązywać zadania lub robić notatki – w skrócie, wszystko, co może mu pomóc w egzaminie. Ta część nie jest oceniana przez egzaminatorów, co nie znaczy, że egzaminatorzy jej nie czytają.

Nowa Matura z języka polskiego

Wyrażenie Nowa Matura oznacza egzamin maturalny przeprowadzany według nowych zasad opisanych w Podstawie Programowej i w dokumentach wydawanych przez CKE oraz MEiN. O wszystkich zmianach można przeczytać na tym blogu. Egzamin maturalny w ramach “Formuły 2023” odbędzie się w roku 2024 i będzie miał dwa różne rodzaje dla różnych typów szkół. Po raz drugi będzie on przeprowadzany dla absolwentów 4-letniego liceum oraz po raz pierwszy dla absolwentów 5-letniego technikum.

Język polski stanowi jedno z trzech obowiązkowych przedmiotów na poziomie podstawowym i wymaga oceny zarówno w części ustnej, jak i pisemnej. Dodatkowo, uczniowie wybierają przedmiot dodatkowy na poziomie rozszerzonym.

W przypadku egzaminu maturalnego z języka polskiego na poziomie podstawowym, oceniane są kompetencje określone w podstawie programowej kształcenia ogólnego dla szkół ponadpodstawowych na poziomie podstawowym. Natomiast w przypadku egzaminu na poziomie rozszerzonym, oceniane są zarówno kompetencje zgodne z podstawą programową dla poziomu podstawowego, jak i te, które są rozszerzone.

Zmiany w treści egzaminu

Najważniejsze zmiany w arkuszu egzaminacyjnym to te dotyczące punktacji. Liczba punktów, które można zdobyć to 60. Kiedyś należało zdobyć aż 70 punktów! Na 60 punktów składa się: w Części 1: 10 punktów, w Części 2: 15 punktów a w Części 3: 35 punktów. W Części 1 Język polski w użyciu (zadania 5-7) można zdobyć 10 punktów czyli 17%. W Część 2: Test historycznoliteracki ( zadania 6-15) można zdobyć 15 punktów czyli 25% a w Części 3: Wypracowanie (zadanie 1) można zdobyć 35 punktów czyli 58%. 

Zakres wymagań ograniczony został o ok. 25% w porównaniu do wcześniejszych matur. 

Zasady oceniania zadań maturalnych

Zasady oceniania zadań maturalnych publikowane są po kilku dniach od dnia, w którym napisana została matura. Zasady oceniania dostępne są zawsze na stronie CKE. Z matury w 2024 roku trzeba mieć minimum 30% aby ją zdać. Poniżej podane są poszczególne wartości procentowe ze wszystkich przedmiotów- zawsze jest to minimum 30% jeśli chodzi o przedmioty obowiązkowe. W przypadku przedmiotu dodatkowego – wystarczy go napisać aby go zdać. 

Egzaminy obowiązkowe – część ustna

język polski – bez określania poziomu (próg 30%),

język obcy nowożytny –bez określania poziomu (próg 30%).

Egzaminy obowiązkowe – część pisemna

język polski – poziom podstawowy (próg 30%),

matematyka – poziom podstawowy (próg 30%),

język obcy nowożytny – poziom podstawowy (próg 30%),

Wybrany przedmiot dodatkowy – poziom rozszerzony (bez progu).

Wymagania egzaminacyjne

Ogólne wymagania egzaminacyjne na maturze z języka polskiego pochodzą z dokumentu opublikowanego przez CKE. Oto one: 

I. Kształcenie literackie i kulturowe.

1. Kształtowanie dojrzałości intelektualnej, emocjonalnej i moralnej uczniów.
2. Rozumienie historii literatury i dziejów kultury jako procesu, a także dostrzeganie roli

czynników wewnętrznych i zewnętrznych wpływających na ten proces.

3. Rozumienie konieczności zachowania i rozwoju literatury i kultury w życiu jednostki

oraz społeczeństwa.

4. Rozróżnianie kultury wysokiej i niskiej, elitarnej i popularnej oraz dostrzeganie

związków między nimi.

5. Znajomość wybranych utworów z literatury polskiej i światowej oraz umiejętność

mówienia o nich z wykorzystaniem potrzebnej terminologii.

6. Kształtowanie różnorodnych postaw czytelniczych: od spontanicznego czytania

do odbioru opartego na podstawach naukowych.

7. Kształcenie umiejętności czytania, analizowania i interpretowania literatury oraz

innych tekstów kultury, a także ich wzajemnej korespondencji.

8. Kształcenie umiejętności świadomego odbioru utworów literackich i tekstów kultury

na różnych poziomach: dosłownym, metaforycznym, symbolicznym, aksjologicznym.

9. Kształcenie umiejętności rozumienia roli mediów oraz ich wpływu na zachowania

i postawy ludzi, a także krytycznego odbioru przekazów medialnych oraz świadomego

korzystania z nich.

10. Budowanie systemu wartości na fundamencie prawdy, dobra i piękna oraz szacunku

dla człowieka.

11. Kształcenie umiejętności rozpoznawania i wartościowania postaw budujących

szacunek dla człowieka (np. wierność, odpowiedzialność, umiar) oraz służących

budowaniu wspólnot: państwowej, narodowej, społecznej (np. patriotyzm,

sprawiedliwość, obowiązkowość, szlachetność, walka, praca, odwaga, roztropność)

II. Kształcenie językowe.

1. Pogłębianie funkcjonalnej wiedzy z zakresu nauki o języku.
2. Wzbogacanie umiejętności komunikacyjnych, stosowne wykorzystanie języka

w różnych sytuacjach komunikacyjnych.

3. Funkcjonalne wykorzystywanie wiedzy o języku w odczytaniu sensów zawartych

w strukturze głębokiej tekstów literackich i nieliterackich.

4. Świadome wykorzystanie działań językowych w formowaniu odpowiedzialności

za własne zachowania językowe.

5. Uwrażliwianie na piękno mowy ojczystej, wspomaganie rozwoju kultury językowej,

doskonalenie umiejętności posługiwania się poprawną polszczyzną. 

III. Tworzenie wypowiedzi.

1. Doskonalenie umiejętności wyrażania własnych sądów, argumentacji i udziału

w dyskusji.

2. Wykorzystanie kompetencji językowych i komunikacyjnych w wypowiedziach

ustnych i pisemnych.

3. Kształcenie umiejętności formułowania i uzasadniania sądów na temat dzieł

literackich oraz innych tekstów kultury.

4. Doskonalenie umiejętności retorycznych, w szczególności zasad tworzenia

wypowiedzi spójnych, logicznych oraz stosowania kompozycji odpowiedniej

dla danej formy gatunkowej.

5. Rozwijanie umiejętności tworzenia tekstów o wyższym stopniu złożoności.

IV. Samokształcenie.

1. Doskonalenie umiejętności korzystania z różnych źródeł informacji, oceny ich

rzetelności, wiarygodności i poprawności merytorycznej.

2. Wyrabianie nawyku samodzielnej, systematycznej lektury.
3. Umacnianie postawy poszanowania dla cudzej własności intelektualnej

Oprócz tego- wymagania to znajomość lektur obowiązkowych, które opisane są na moim blogu w zakładce Lektury obowiązkowe na maturę. 

Zadania zamknięte i otwarte

Przykładowe zadania zamknięte i otwarte będą polegały na: kontekstowym czytaniu utworu literackiego, funkcjonalnym wykorzystaniu utworów literackich w wypracowaniu, sprawdzaniu, czy uczeń stosuje zabiegi erudycyjności w wypracowaniu maturalnym oraz czy umie poprawnie argumentować i stosuje zasady odpowiedniej kompozycja wypowiedzi. Oceniana jest też struktura i spójność w wypracowaniu maturalnym, zakres i poprawność środków językowych a także umiejętność pisania notatki syntetyzującej. 

Liczba zadań na każdym poziomie trudności

Liczba zadań jest przedstawiona w Informatorze i obejmuje 3 części. W Części 1: Język polski w użyciu (zadania 5-7) można zdobyć 10 punktów czyli 17%. W Część 2: Test historycznoliteracki ( zadania 6-15) można zdobyć 15 punktów czyli 25% a w Części 3: Wypracowanie (zadanie 1) można zdobyć 35 punktów czyli 58%. 

Może zdarzyć się, że jedno trudne zadanie będzie na początku a na końcu będą łatwiejsze, gdyż należało będzie opisać tekst kultury (reprodukcję obrazu). 

Oto wymagania maturalne opublikowane przez MEiN oraz CKE – zakres wymagań ograniczony o ok. 25%,

czas trwania – 240 min.,

liczba punktów do uzyskania – 60,

liczba tekstów obowiązkowych – 37 (bez poezji) + 4 z zakresu szkoły podstawowej,

wypracowanie – 2 tematy do wyboru; możliwość odwołania do dowolnej lektury obowiązkowej; 

minimum 300 wyrazów.

Przygotowanie się do matury z języka polskiego

Rozpoczęcie przygotowań do egzaminu maturalnego najlepiej zacząć od września. Z pomocą nauczyciela udzielającego korepetycje ustalisz plan działania i nie będziesz w tym sam. Przecież kto lepiej wie, jak przygotować się do matury niżeli sam korepetytor, który każdego roku wraz ze swoimi uczniami podchodzi do tego egzaminu! To, czy  przygotowania będą owocne, zależy od twojego wcześniejszego podejścia do nauki. Jeśli dotychczas uczyłeś się regularnie i solidnie, masz lepsze szanse niż ci, którzy polegali na zapamiętywaniu w ostatniej chwili. Zwłaszcza, że materiał do opanowania jest bardzo obszerny, a na maturze rozszerzonej jeszcze większy. Dlatego próba wyrabiania się w ostatniej chwili jest ryzykowna.

Pierwszym krokiem do skutecznej nauki jest ustalenie, czego dokładnie nie rozumiesz. Możesz korzystać z różnych źródeł, takich jak arkusze maturalne z poprzednich lat lub testy dostępne w Internecie. Stwórz listę zagadnień do przyswojenia, wydrukuj arkusze maturalne i spróbuj je rozwiązać. Porównując swoje odpowiedzi z kluczem, dowiesz się, jakie masz luki. Nie zrażaj się, jeśli okaże się, że masz ich sporo.

Jeśli potrzebujesz dodatkowych materiałów, możesz znaleźć repetytoria maturalne w księgarniach czy antykwariatach. Ja polecam repetytorium wydawnictwa WSiP (można zobaczyć na tej stronie jak ono wygląda).

Staraj się nadążać za bieżącym materiałem szkolnym i regularnie powtarzać starsze zagadnienia w domu. Nie ważne, ile już wiesz lub ile jeszcze musisz się nauczyć, kluczem do sukcesu jest systematyczność w nauce. To najlepszy sposób na skuteczne przygotowanie się do egzaminu maturalnego. Pomóc w nauce z pewnością może doświadczony korepetytor. Prośbę o kontakt można wysłać za pomocą formularza.

Pytania

Ile trwa pisemny polski

Pisemny egzamin z języka polskiego trwa 240 minut. Jeśli uczeń posiada orzeczenie lub opinię z poradni – ten czas jest wydłużany. 

Z czego zdaje sie mature

Maturzyści mają obowiązek przystąpienia do trzech obligatoryjnych egzaminów pisemnych na poziomie podstawowym: z języka polskiego, matematyki i języka obcego.Dodatkowo, wszyscy muszą podjąć dwa egzaminy ustne: z języka polskiego i języka obcego. Wymagane jest także zdanie co najmniej jednego egzaminu pisemnego na poziomie rozszerzonym. Chętni mogą przystąpić maksymalnie do pięciu egzaminów na poziomie rozszerzonym.

Egzaminy z przedmiotu do wyboru na poziomie rozszerzonym obejmują następujące przedmioty: biologia, chemia, fizyka, geografia, historia, historia sztuki, historia muzyki, informatyka, filozofia, język łaciński i kultura antyczna, wiedza o społeczeństwie, języki mniejszości narodowych i etnicznych, język regionalny, a także matematyka, język polski i języki obce nowożytne. Warto podkreślić, że egzaminy z matematyki, języka polskiego i języków obcych nowożytnych, które są obowiązkowe na poziomie podstawowym, mogą również być zdawane na poziomie rozszerzonym.